Δελτίο τύπου της «Πρωτοβουλίας δικηγόρων και νομικών για το ναυάγιο της Πύλου» με αφορμή δηλώσεις του Έλληνα Πρωθυπουργού στο BBC (28/11/2023)
Σε προχτεσινή συνέντευξή του (26/11/2023) στο BBC, ο Κυριάκος Μητσοτάκης απάντησε, ερωτώμενος ρητά για το πολύνεκρο ναυάγιο της Πύλου (σσ: η μετάφραση από τον ιστότοπο primeminister.gr, https://www.primeminister.gr/2023/11/26/33092 ) :
«Αυτό το συγκεκριμένο περιστατικό είναι υπό έρευνα… Ταυτόχρονα, ήμουν πολύ ανοιχτός και ειλικρινής ότι θεωρούμε ότι έχουμε το δικαίωμα να αποτρέπουμε παράνομες εισόδους στη θάλασσα και ταυτόχρονα να ενθαρρύνουμε αυτά τα σκάφη να επιστρέψουν στις ακτές από όπου απέπλευσαν».
Δεν μπορεί παρά να μας λυπεί το γεγονός ότι ο ίδιος ο Πρωθυπουργός της χώρας ενθαρρύνει τις πρακτικές των αποτροπών – επαναπροωθήσεων που έχουν θέσει σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές και οι οποίες έχουν καταδειχθεί από σειρά ανεξάρτητων και αμερόληπτων ερευνών.
Είναι δε αυτές οι πρακτικές οι οποίες οδήγησαν και στο ναυάγιο της Πύλου. Η Πρωτοβουλία Δικηγόρων και Νομικών για το συγκεκριμένο ναυάγιο υποστήριξε τους επιζώντες – θύματα αυτής της τραγωδίας, 40 εκ των οποίων υπέβαλαν μήνυση στο Ναυτοδικείο Πειραιά κατά παντός υπεύθυνου, για παραλείψεις ως προς την έναρξη επιχείρησης έρευνας και διάσωσης, αλλά και καταγγέλλοντας απόπειρα ρυμούλκησης του σκάφους προς άγνωστο προορισμό, σε κάθε δε περίπτωση εκτός της περιοχής ευθύνης της Ελλάδας, όπως επίσης και καθυστέρηση στην έναρξη επιχείρησης διάσωσης, ακόμη και μετά την ανατροπή και βύθιση του σκάφους.
Στην ίδια δε συνέντευξη, όταν του υπεδείχθη η φωτογραφία του υπερφορτωμένου με ανθρώπους σκάφους, ο Κυριάκος Μητσοτάκης σημείωσε:
«Είναι πολύ δύσκολο -κοιτάζοντας μόνο αυτή τη φωτογραφία- να κάνει κάποιος πολλά για ένα υπερφορτωμένο σκάφος. Ρωτήσαμε τους επιβαίνοντες στο πλοίο αν ήθελαν βοήθεια. Αρνήθηκαν οποιαδήποτε βοήθεια, ήθελαν να φτάσουν στην Ιταλία. Και, στο τέλος της ημέρας, οι διακινητές πρέπει να βρίσκονται υπόλογοι, όχι το Λιμενικό Σώμα που προσπαθεί να κάνει τη δουλειά του».
Είναι πάλι λυπηρό ότι ο Ελληνας Πρωθυπουργός δεν υπερασπίζεται την ανάγκη προστασίας της ανθρώπινης ζωής, παραθέτοντας δύο αντιφατικούς ισχυρισμούς: αφενός ότι η επιχείρηση διάσωσης σε ένα τόσο υπερφορτωμένο πλοίο ήταν “πολύ δύσκολη”, εξού και δεν επιχειρήθηκε, και αφετέρου ότι οι επιβαίνοντες ερωτήθηκαν και αρνήθηκαν την οποιαδήποτε βοήθεια.
Και οι δύο αυτοί ισχυρισμοί δεν ευσταθούν.
1) Οι ελληνικές αρχές μπορούσαν, αν το επιθυμούσαν, να οργανώσουν επιχείρηση διάσωσης και να εκκενώσουν το υπερφορτωμένο σκάφος Adriana. Οι συνθήκες ήταν μάλιστα εξόχως ευνοϊκές, καθώς το σκάφος είχε εντοπιστεί 15 ώρες πριν τη βύθιση, όντας με την πρώτη ματιά εμφανώς υπερφορτωμένο, υπήρχε δε πολύς χρόνος και μέσα που μπορούσαν να κινητοποιηθούν (αναφέρεται μεγάλο σύγχρονο ναυαγοσωστικό σκάφος 64 μέτρων στο Γύθειο), ενώ καθ’ όλο το χρονικό διάστημα εντοπισμού οι άνεμοι που έπνεαν ήταν ασθενείς. Ωστόσο, οι ελληνικές αρχές ουδέποτε αναγνώρισαν την αναγκαιότητα οποιασδήποτε επιχείρησης διάσωσης και μάλιστα αρνήθηκαν ακόμη και τη συνδρομή της Frontex.
2) Οι ελληνικές αρχές όφειλαν να οργανώσουν επιχείρηση διάσωσης, καθώς οι επιβαίνοντες ήταν σε προφανή κατάσταση κινδύνου (distress) ώστε να επιχειρηθεί διάσωση, σύμφωνα με τις υποχρεώσεις που πηγάζουν από τη Διεθνή Σύμβαση για τη Θαλάσσια Έρευνα και Διάσωση (SAR). Ο ισχυρισμός ότι οι επιβαίνοντες “ερωτήθηκαν” και, κατά το ελληνικό Λιμενικό, δήλωσαν ότι επιθυμούν να συνεχίσουν το ταξίδι τους στην Ιταλία, ακόμα και νομιζόμενος αληθής (παρότι οι επιζώντες αναφέρουν το αντίθετο), ουδεμία συνέπεια έχει στην υποχρέωση διάσωσης που υπείχαν οι ελληνικές αρχές. Και τούτο γιατί το σκάφος Adriana ήταν προφανώς μη αξιόπλοο, ήδη εκ πρώτης όψεως. Τον σοβαρό κλυδωνισμό του σκάφους είχαν εξάλλου ήδη διαβιβάσει στο ΕΚΣΕΔ τόσο ο πλοίαρχος παραπλέοντος εμπορικού πλοίου που έσπευσε σε βοήθεια όσο και ο Κυβερνήτης του σκάφους του Λιμενικού Σώματος, ο οποίος τράβηξε και σχετικό βίντεο πολλές ώρες πριν τη βύθιση του σκάφους. Προκύπτει δηλαδή παράλειψη οφειλόμενης ενέργειας των Ελληνικών αρχών.
Εξάλλου, ο ίδιος ο Έλληνας Πρωθυπουργός έχει χαρακτηρίσει το σκάφος Adriana ως “βάρκα… προφανώς μη αξιόπλοη” σε συνέντευξή του στο Bloomberg στις 20/7/2023: (βλ. σχετική δήλωση στον ιστότοπο primeminister.gr, https://www.primeminister.gr/2023/07/20/32208. Στα αγγλικά: “On a boat that was obviously not seaworthy”, βίντεο, 16:10: https://tinyurl.com/ycyjt7yj ).
Για να αποδειχτεί ο εξόχως αντιφατικός χαρακτήρας των ισχυρισμών των ελληνικών αρχών, καλούμε τα ΜΜΕ να απευθύνουν διευκρινιστικό ερώτημα στον κυβερνητικό εκπρόσωπο: τι εννοεί ο Πρωθυπουργός όταν λέει: «ότι έχουμε δικαίωμα να αποτρέπουμε παράνομες εισόδους στη θάλασσα και ταυτόχρονα να ενθαρρύνουμε αυτά τα σκάφη να επιστρέψουν στις ακτές από όπου απέπλευσαν»; Περιλαμβάνει το “δικαίωμα” αυτό και ρυμουλκήσεις; Καλούμε επίσης τα ΜΜΕ να απευθύνουν ερώτημα στον εκπρόσωπο του ελληνικού Λιμενικού: κατά την στενή παρακολούθηση του Adriana, θεωρήθηκε η “βάρκα … προφανώς μη αξιόπλοη”; Επαναλαμβάνει δηλαδή το Λιμενικό τη δήλωση του Έλληνα Πρωθυπουργού;
Ως Πρωτοβουλία Δικηγόρων και Νομικών για το ναυάγιο της Πύλου επαναλαμβάνουμε την ανάγκη για μια ταχεία και αντικειμενική, ανεξάρτητη από λογικές δημοσίου συμφέροντος, εξαντλητική διερεύνηση των συνθηκών του ναυαγίου, ώστε να αναδειχθεί η αλήθεια και να αποδοθούν οι ευθύνες σε όλους εκείνους που επιλήφθηκαν του περιστατικού από οποιαδήποτε θέση και με οποιαδήποτε ιδιότητα.
